قطعاً افغانستان سرزمين بي‌اهميتي براي امريكا بوده كه پس از 20 سال راهبردها و رويكردهاي اشتباه و به خاك و خون كشانيدن سراسر اين كشور، امروز حاضر نيست تاوان فجايعي كه به بار آورده را بپردازد و پا به فرار گذاشته است!
نویسنده: سیدعباس حسینی
پس از سپری کردن دوره مزخرف‌گویی‌های دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری پیشین امریکا حالا نوبت جو بایدن، سلف خلف او رسیده است. تحولات افغانستان و رویکرد دولت جدید امریکا پیرامون بحران در این کشور در طول چند ماه گذشته، به خوبی نشان داده که بایدن دنباله‌رو ترامپ و حتی بدتر از اوست؛ در نتیجه امروز هیچ پایانی برای جنگ افغانستان متصور نیست و روند صلح در این کشور، سرابی بیش نیست.
توهین نابخشودنی
جو بایدن در تازه‌ترین سخنان خود درباره افغانستان روز جمعه (۷ جوزا/ خرداد) گفت: «هدف امریکا از حمله به افغانستان برآورده شده و در ۲۰ سال گذشته القاعده هیچ حمله‌ای از خاک افغانستان علیه امریکا انجام نداده است.» او در این سخنان، به افغانستان و مردم آن توهین کرده است: «من افتخار می‌کنم که به تمام نقاط افغانستان سفر کرده‌ام، از پایگاه دره کنر (در شرق افغانستان) تا جنوب این کشور و تمام آن مزارع مواد مخدر و زندگی در آنجا را دیده‌ام. این سرزمین بی‌اهمیتی است.»
قطعاً افغانستان سرزمین بی‌اهمیتی برای امریکا بوده که پس از ۲۰ سال راهبردها و رویکرد‌های اشتباه و به خاک و خون کشانیدن سراسر این کشور، امروز حاضر نیست تاوان فجایعی که به بار آورده را بپردازد و پا به فرار گذاشته است! اما اینگونه سخن گفتن آن هم پس از کشته شدن بیش از ۱۰۰ هزار غیرنظامی در ۲۰ سال گذشته، توهینی نابخشودنی است که متأسفانه هیچ واکنشی در افغانستان نداشت.
امروز سخنان هفت سال پیش حامد کرزی را به خوبی درک می‌کنم که چرا به امریکایی‌ها بدبین بود و در برابر امضای پیمان امنیتی با امریکا ایستاد و معتقد بود اگر امریکا بخواهد، صلح در افغانستان تأمین خواهد شد و اگر نخواهد، خیر. امروز مردم افغانستان تاوان اشتباه رهبران و نمایندگان خود را می‌دهند که پیمان امنیتی و سیاسی با امریکا امضا کردند.
اما در کنار این‌که مردم افغانستان به اهداف خود نرسیدند، امریکا نیز برخلاف آنچه بایدن می‌گوید، به هیچ یک از اهداف منطقه‌ای خود با حضور در افغانستان نرسید. امروز دشمنان و رقبای امریکا از جمله ایران، چین، روسیه و تا اندازه‌ای هند، نسبت به سال ۲۰۰۱ بسیار قدرتمندتر شده و عملاً جهان تک قطبی پایان یافته است. در دیگر سو، القاعده و ده‌ها گروه تروریستی بین‌المللی دیگر همچنان در افغانستان حضور دارند و بر اساس یک گزارش جدید، رابطه این گروه با طالبان، فراتر از یک رابطه ایدئولوژیک رفته، بلکه رهبران این دو گروه، پیوند‌های خانوادگی ایجاد کرده‌اند.
کاهش فشار‌های امریکا
با این مقدمه، به نظر می‌رسد همزمان با پیشرفت روند خروج امریکا از افغانستان و برخی گمانه‌زنی‌ها در مورد تکمیل این روند پیش از ۱۱ سپتامبر ۲۰۲۱، بی‌توجهی امریکا به روند تحولات جنگ و صلح این کشور و فشار بر هر دو طرف، به خصوص طالبان برای بازگشت به میز مذاکره و رسیدن به یک توافق صلح نهایی نیز ضعیف شده و کاهش یافته است. هرچند زلمی خلیل‌زاد پس از هفته‌ها سکوت و انفعال بار دیگر از ۱۶ جوزا/خرداد به افغانستان و منطقه سفر کرده، اما عملاً هیچ واکنشی از سوی او و امریکا در برابر تشدید بی‌سابقه حملات طالبان با حمایت پاکستان و اعمال فشار برای تن دادن به صلح وجود ندارد. خلیل‌زاد در این سفر که یک هیئت بلندپایه از چندین وزارت امریکا او را همراهی می‌کرد، به دنبال رایزنی در مورد فصل جدید روابط با افغانستان بود، در حالی که امریکا ابتدا باید برای جبران اشتباهات گذشته خود و فرار مسئولانه از افغانستان، روند صلح این کشور را به خصوص با توجه به مشروعیت سیاسی که به گروه طالبان داده و دولت افغانستان را در موضع ضعف قرار داده است، به سرانجام برساند.
این بی‌توجهی و کاهش فشارها، شرایط زمان خروج اتحاد جماهیر شوروی از افغانستان و تنها ماندن رئیس‌جمهور وقت این کشور را تداعی می‌کند. بنان سیوان، فرستاده ویژه سازمان ملل برای افغانستان در آن سال‌ها هشدار داد که اشرف غنی با سرنوشت نجیب‌الله روبه‌رو خواهد شد منتها در آن زمان دولت دکتر نجیب‌الله را مجاهدین ساقط کردند، اما این‌بار طالبان در آستانه پیروزی قرار می‌گیرند. دکتر نجیب‌الله که به دفتر سازمان ملل در کابل پناه برد، به دنبال سقوط این شهر توسط طالبان به دار آویخته شد. یک عضو هیئت مذاکره‌کننده افغانستان با طالبان نیز اذعان کرده با توجه به نوع برخورد مذاکره‌کنندگان طالبان، آن‌ها همچنان باور دارند از راه نظامی می‌توانند پیروز میدان افغانستان باشند. در چند روز گذشته بیش از ده ولسوالی افغانستان به دست طالبان سقوط کرده است.
البته گزینه صفر امریکا در افغانستان یک تحلیل خوش‌باورانه و کودکانه است، بلکه گزارش‌های جدید حاکی از راهبرد جدید سازمان اطلاعات مرکزی امریکا (سیا) در مورد افغانستان پس از خروج از این کشور است. بر اساس این راهبرد، به گزارش نیویورک تایمز، امریکا همچنان به دنبال ایجاد یک پایگاه بزرگ در پاکستان و استفاده از این کشور برای کنترل افغانستان است. از سوی دیگر، ۶۰۰ نیروی ویژه دریایی امریکا برای آنچه تأمین جلوگیری از سقوط کابل و تأمین امنیت سفارتخانه‌ها خوانده شده است، به این کشور اعزام خواهند شد.
نشست استانبول در سطل زباله
اما در چنین شرایطی، نشست استانبول برای صلح افغانستان که قرار بود زیر فشار و برنامه امریکا به یک نشست سرنوشت‌ساز مبدل شود، عملاً به فراموشی سپرده شده و به سطل زباله انداخته شده است. این نتیجه، شکستی دیگر برای امریکا برای دستیابی به توافق سیاسی و صلح دیکته‌شده در افغانستان است.
طالبان با ادامه نبرد‌های شدید در افغانستان، بر دولت این کشور و امریکا فشار وارد می‌کند ۷ هزار زندانی دیگر این گروه نیز آزاد و اسم رهبران آن از لیست سیاه تحریم‌های سازمان ملل حذف شود، آن‌هم بدون توافق در مورد آتش‌بس دائمی و صلح، به همین دلیل دولت افغانستان در برابر این دو خواست مهم طالبان ایستاده است. بیشتر ۵ هزار زندانی رها شده گذشته طالبان، با آن‌که تعهد داده بودند بار دیگر به میادین جنگ بازگشته و نبرد‌های اخیر را رهبری می‌کنند. اما با وجود مقاومت دولت افغانستان در جبهه سیاسی و نظامی با طالبان، کماکان این گروه است که در سایه بی‌تفاوتی و انفعال امریکا، حرف اول را در هر دو میدان می‌زند.
هرچند گروه طالبان به ازسرگیری مذاکرات در قطر چراغ سبز نشان داده و برخی از اعضای دو طرف دوباره به دوحه بازگشته‌اند، اما هنوز مذاکرات جدی بین نمایندگان دولت افغانستان و همچنین طالبان آغاز نشده است.
نکته جالبی که در این شرایط مطرح شده، این است که به گفته ریاست امنیت ملی افغانستان، رهبر گروه طالبان در یک سال گذشته مفقود بوده، نه با کسی ارتباط داشته و نه دیده شده است. طالبان این موضوع را رد کرده است، اما پیشتر منابعی در پاکستان از کشته شدن ملا هبت‌الله، رهبر طالبان و دو مسئول برجسته این گروه در یک انفجار در این کشور خبر داده بودند و در صورت علنی و تأیید شدن این موضوع، می‌تواند روند تحولات جنگ و صلح افغانستان را بیش از پیش پیچیده و دگرگون کند.
افزایش تنش در روابط افغانستان و پاکستان
با وجود افزایش تنش‌ها در روابط میان افغانستان و پاکستان به دنبال سخنان تند رئیس‌جمهور و مشاور امنیت ملی افغانستان در هفته‌های اخیر که در نهایت منجر به قطع هرگونه رابطه اسلام‌آباد با حمدالله محب شده است، بعید به نظر می‌رسد از شدت جنگ طالبان کاسته شود و مذاکرات دوحه در صورت آغاز مجدد پیشرفت قابل توجهی داشته باشد؛ چه این‌که تحولات دو هفته گذشته در همین محور قابل تحلیل است. در این بین، رویکرد جدید جو بایدن و تیم نظامی او در امریکا که در روز‌های گذشته بسیار به دولت پاکستان نزدیک شده، این است که با خروج از افغانستان، مدیریت و کنترل این کشور را به دست پاکستان بسپارد و این رویکرد، با توجه به نوع نگاه پاکستان به افغانستان، هیچ چشم‌اندازی برای پایان جنگ در این کشور را تداعی نخواهد کرد. متأسفانه افغانستان و پاکستان، به رغم آنچه بر زبان می‌رانند، آماده پایان دادن به جنگ اعلام‌نشده بین دو کشور نیستند.
لینک مطلب: https://www.ansarpress.com/farsi/22977
تگ ها:
دلایل قیام امام خمینی/ امام خمینی به مسئله‌ی وابستگی چگونه می‌نگریست؟
